Met kerst is helemaal niets mis. Met Kerstmis is er sprake van etentjes, gezelligheid en cadeautjes. En met een kranten kop maak ik, als PR-adviseur, beduidend minder indruk dan wanneer ik voor u een krantenkop realiseer. Hoe belangrijk is het om foutloos te schrijven? Hoe schadelijk is bijvoorbeeld foutief spatiegebruik voor de begrijpelijkheid van uw tekst? En wat doet een dt-fout met uw imago?

Persoonlijk erger ik mij dagelijks aan typ-, spel- en grammaticafouten. Van het (toegestane) wegvallen van de –t achter ‘je wil’ in veel reclame-uitingen gaan mijn nekharen zelfs rechtovereind staan. Maar goed, wie ben ik, als gematigd taalpurist, om mijn mening als feit te presenteren? Wat hebben onderzoekers te zeggen over fouten in tekst?

Frank Jansen, docent en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, beschrijft in het maandblad “Onze Taal” de uitkomst van een aantal experimenten naar het effect van fouten in tekst. Zijn conclusie: spel- en taalfouten hebben nauwelijks negatief effect op de beoordeling van de tekst. Een kanttekening: nader onderzoek toonde aan dat de helft van de proefpersonen de fouten in de onderzochte tekst niet zag. Logischerwijs moeten fouten herkend worden voordat zij effect kunnen hebben.

Onderzoek toonde verder aan dat taalfouten vooral van invloed zijn op de begrijpelijkheid van een tekst. Ook kunnen taalfouten een negatief imago hebben op de geloofwaardigheid van de zender. Wordt een tekst lager gewaardeerd wanneer er dt-fouten in voorkomen? En maakt het nog uit hoeveel fouten er in de tekst voorkomen? Dat vroegen Jansen en de Roo zich af. Hun onderzoek leidde tot de conclusie dat er weinig reden is om aan te nemen dat dt-fouten enige invloed op de waardering van de tekst hebben. Daarnaast lijkt het niet uit te maken of er één dt-fout in de tekst voorkomt, of dat dit er meerdere zijn. Pas wanneer proefpersonen de opdracht krijgen om een tekst grondig te lezen wordt een negatief effect gemeten. Saillant detail: proefpersonen die de dt-regels niet voldoende beheersen waardeerden de teksten zonder dt-fouten lager omdat ze fouten dachten te zien.

Een soortgelijk onderzoek is in 2012 uitgevoerd door onderzoekers uit Leuven, maar dan specifiek gericht op nieuwsberichten. De conclusie? De geloofwaardigheid van een bericht met een typ-, spel-, of grammaticafout daalde alleen bij taalgevoelige lezers.

Kortom: Taalfouten hebben een negatief effect op de begrijpelijkheid van de tekst en op uw imago. Met als kanttekening dat het negatieve effect van typ-, spel-, en grammaticafouten alleen aanwezig is wanneer de lezer de regels kent. Bedenk dus goed wie de lezer van uw tekst is. Is uw doelgroep taalgevoelig? Wees dan extra alert op taalfouten.

Naast de doelgroep is ook het soort medium van invloed op het effect van taalfouten. Online is het effect van taal-, spel- en grammaticafouten groter. Uw sterke reactie op social media kan door een enkel foutje in het water vallen.

Ook op uw website is het effect van een typ-, spel- of grammaticafout groot. U houdt een bezoeker graag zo lang mogelijk op uw website. U wilt hem of haar geboeid houden. Een taalfout maakt de webtekst niet alleen minder goed leesbaar (wat er vervolgens weer voor zorgt dat de bezoeker uw website sneller verlaat), het zorgt ook voor afname van uw geloofwaardigheid. Uit onderzoek van het Nederlands Taalinstituut blijkt zelfs dat hoogopgeleide mensen geen zaken willen doen met iemand die veel taalfouten maakt.

Ook voor uw ‘ranking’ in zoekmachines als Google en Bing is foutloos schrijven van belang. In 2014 kondigde de webmaster van Bing aan dat foutloze content belangrijk werd voor de ranking. “Poor grammar, typos and language are part of our ranking factors”.

Waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt. Fouten maken is menselijk. Bij typ-, spel- en grammaticafouten werken onze hersenen ook niet bepaald mee. Vergeten letters, te veel woorden, omgedraaide letters: onze hersenen zijn erin getraind om er een logisch geheel van te maken. Soms bewust, maar vaak ook niet. Dan leest u over fouten heen. Probeer maar eens.

Het maakt hamelael niets uit in welke vlogodre de letters in de woorden staan. Het is alleen nodig dat de eerste en de laatste letter van het wrood op de juiste patals staan. De rest van de lttrees kunnen willekeurig geplaatst worden. U knut gewoon lzeen wat er staat.

Vooral bij langere teksten, waarin u meer wordt ‘afgeleid’ door de inhoud, is de kans groter dat u een fout over het hoofd ziet. Onze hersenen zijn ingesteld op een zekere mate van zelfbedrog; ze corrigeren het netvliesbeeld en interpreteren de onbegrijpelijke zin als een tekst met betekenis. Het uitvoeren van een correctie door uw hersenen gaat totaal automatisch. Dit geldt al helemaal bij het lezen van uw zelfgeschreven tekst.

Hoe dan ook; uit het voorgaande is wel duidelijk geworden dat ik niet de enige ben die zich aan fouten ergert. Taal-, typ- en spelfouten zijn niet handig. Beter is het om zorgvuldig met uw tekst om te gaan. Fouten kunt u voorkomen door uw tekst na het schrijven even te laten rusten. Met frisse blik leest u minder snel over uw fouten heen. Nog beter is het om uw teksten altijd na te laten lezen door een (taalgevoelige) derde.

Bronvermelding:

Corten, M., De Cock, R., De Wachter, L., Smets, K. (2012). Wie ‘maaldt’ erom? Het effect van taalfouten op de geloofwaardigheid van geschreven nieuws in een quasi-experimenteel design. Etmaal van de communicatiewetenschap. Leuven, 9-10.

De beste social media (2015). 14 keer de beste teksten op social media, gevonden op: http://debestesocialmedia.nl/14-keer-de-beste-teksten-op-social-media/

Harm, Y. (2008). Het effect van taalfouten op tekstwaardering: een experimenteel onderzoek naar de invloed van regelkennis en het vinden van taalfouten en het effect daarvan op de geloofwaardigheid van de tekst, de schrijver en aangehaalde bronnen

Jansen, F., De Roo, E. (2012). Fouten tellen. De invloed van de dichtheid van dt-fouten op de lezerswaardering.

Kloet, L., Renkema, J., & Van Wijk, C. (2003). Waarom foutloos schrijven? Het effect van taalfouten op tekstwaardering, imago en overtuigingskracht. In L. van Waes, P. Cuvelier, G. Jacobs, & I. de Ridder (Red.), Studies in Taalbeheersing 1 (pp. 270-279).

Nederlands Taalinstituut, Taal in bedrijf.